Misterium Męki Pańskiej

Czasami mam wrażenie, że zewsząd jesteśmy bombardowani sloganami. Nie tylko w świecie mediów czy sklepów, ale niestety także w Kościele. Najbardziej boli fakt, że w oklepany sposób mówimy o wielkich tajemnicach. O rzeczach, które są w stanie zmienić życie. Które są tego życia sensem. Które są… życiem.

W dzisiejszych czasach nie wystarczy powiedzieć: „Bóg cię kocha”, „Jezus za nas umarł”, bo ludzie słyszą to ze wszystkich stron tyle razy, że staje się to czymś normalnym, powszednieje. A co za tym idzie, przestaje poruszać serce. Dlatego musimy się zatrzymać i zapytać: no dobrze, ale co to właściwie znaczy? Co to znaczy dla mnie?

Musimy się zatrzymać nad tajemnicą i odkryć ją jeszcze raz. Warto zauważyć, że wydarzenia związane z męką i śmiercią Pana Jezusa zostały opisane w Ewangeliach bardzo szczegółowo. Chyba w żadnym innym miejscu nie poświęcono tyle słów sytuacjom zaszłym w ciągu zaledwie czterech dni. Dlaczego? Zapewne dlatego, że są one kwintesencją naszej wiary. Kwintesencją prawdy o stosunku Boga do człowieka. Szczegółowy opis tych wydarzeń pozwala na ich dokładną rekonstrukcję. Na przejście krok po kroku wraz z Jezusem drogi z wieczernika, przez Golgotę, aż po radość Wielkanocnego poranka. Tak szczegółowa relacja pozwala na stworzenie sztuki obrazującej to, co wydarzyło się prawie dwa tysiące lat temu. Już w średniowieczu ludzie organizowali tzw. misteria, które były swojego rodzaju teatrem, przybliżającym wiernym wydarzenia ze Starego i Nowego Testamentu. Ludzie od dawna byli świadomi, że obraz przemawia mocniej niż słowo, na dłużej zapada w pamięć, bardziej porusza serce. Forma, jaką stanowi przedstawienie, pozwala także aktorom dłużej zastanowić się nad tajemnicą, o której będą mówić. Rozłożyć na części pierwsze historie, uczucia i emocje postaci biblijnych, a więc i zaczerpnąć ich mądrość do swojego życia. Teatr pozwala odkurzyć, przemyśleć, przeżyć i odkryć na nowo prawdy wiary… Prawdę o Bożej Miłości.

Wiedzą o tym także franciszkanie z Katowickich Panewnik, którzy każdego roku podczas Wielkiego Postu odgrywają Misterium Męki Pańskiej – Kalwarię Śląską. Jest to inscenizacja ostatnich chwil z życia Jezusa, a także Jego zmartwychwstania. Teksty jej opierają się na tekstach ewangelicznych, a w role biblijnych postaci wcielają się bracia franciszkanie, powiązana z nimi młodzież i zaprzyjaźnieni dorośli. W przygotowanie do Misterium włącza się także Teatr Kefas, który dba o stronę choreograficzną widowiska oraz od pewnego czasu także my – Teatr Franciszka. Nie sposób nie wspomnieć o aspekcie muzycznym – oprawa dźwiękowa zawsze stanowiła kwestię niezwykle istotną, w którą zaangażowani byli bardzo uzdolnieni młodzi ludzie.

Misterium pierwszy raz zostało odegrane w 2007 roku. Od tego czasu wiele się zmieniło. Przeniesiono je do wnętrza bazyliki, zadbano o piękną scenografię i profesjonalne nagłośnienie oraz oświetlenie. Przygotowania do Kalwarii Śląskiej są ważnym elementem życia tamtejszej wspólnoty seminaryjnej. Klerycy na wiele różnych sposobów angażują się w to przedsięwzięcie – od stawiania rusztowań, po grę aktorską. Dla wszystkich biorących udział w tym przedsięwzięciu jest ono nie tylko okazją do refleksji nad tajemnicą krzyża Bożej Miłości, ale także pozwala nawiązać nowe relacje, które często są początkiem pięknych przyjaźni. Ciepła atmosfera i Boży Duch czuwający nad wszystkim są niesamowicie odczuwalni w czasie prób i przygotowań.

Miejscem, gdzie także można poprzez teatr lepiej zrozumieć ostatnie godziny z ziemskiego życia Jezusa, jest Opactwo Salezjańskie w Czerwińsku nad Wisłą. W tym miejscu już od 1931 roku słowa Ewangelii przenoszone są na deski teatru. Na początku przez długie 70 lat aktorami byli klerycy Salezjańskiego Seminarium Duchownego. Całość wykonana była z ogromnym kunsztem i zaangażowaniem, stroje skrupulatnie nawiązywały do epoki, a orkiestra grała muzykę na żywo. Scenariusz tego przedsięwzięcia napisał ks. Franciszek Harazim, natomiast monumentalną muzykę skomponował ks. Antoni Chlondowski.

W 2014 roku, po kilku latach przerwy, czerwińskie misterium przeżyło rewolucję. Na bazie oryginalnego scenariusza powstał nowy, odmłodzony i odkurzony. Został on ubrany w lżejszą nowocześniejszą formę oraz bardziej współczesny język, miejsce kleryków tym razem zajęli zawodowi aktorzy, a orkiestry – zestaw instrumentów rodem z czasów Chrystusa. Całość historii bazowała nadal na scenach i wydarzeniach opisanych w oryginalnym scenariuszu, także takich, o których nie czytamy bezpośrednio w Ewangelii. Nie zabrakło oczywiście scen skazania Jezusa, krzyczącego tłumu oraz ukrzyżowania. Za realizację odpowiadała dopiero co zawiązująca się wspólnota osób chcących wziąć udział w zobrazowaniu życia Jezusa, co w konsekwencji zaowocowało powstaniem ufającej sobie nawzajem grupy ludzi z całej Polski, która wspólnie przybliża pielgrzymom tę tajemnicę.

Kolejna, tym razem bardziej niespodziewana, rewolucja nastąpiła w tegorocznym wyglądzie Pasji. Wszystkim znana historia została „na nowo opowiedziana”. Z punktu widzenia zmartwychwstania. Wspomnienia tego, że Jezus umarł za nas, jednak teraz jest już uwielbiony. Stawia to widza w zupełnie nowym rozumieniu ofiary Chrystusa, już nie krzyż jest w centrum, ale... no właśnie! Zapraszamy, aby i to miejsce odwiedzić w ramach osobistych rekolekcji wielkopostnych. Od kilku lat i w tym projekcie można zobaczyć twarze znane z Teatru Franciszka (w tym nawet samego Reżysera!).

Myślę, że teatr daje niesamowitą możliwość zgłębienia tajemnic wiary, refleksji nad nimi. Jest to miejsce, gdzie nie tylko nasz rozum analizuje poszczególne wydarzenia, ale także – a może przede wszystkim – serce. Obraz, dźwięk, czasem nawet zapach – wszystko to pobudza nasze zmysły, pozwalając prawie namacalnie dotknąć świata, o którym czytamy na kartach Pisma Świętego.

Tutaj słowa „Bóg cię kocha” zostają ubrane w szkarłatną szatę biczowanego i katowanego z pełnym okrucieństwem Jezusa… Tutaj Bóg umiera na krzyżu zamiast Ciebie, na Twoich oczach… Dlatego uważam, że misteria męki Pańskiej są niezwykle ważne w naszym życiu duchowym. Pomagają zatrzymać się i zrozumieć ogrom Bożej Miłości… a także zadać sobie pytanie: czy ja – tak jak Piłat, arcykapłani czy rzymscy żołnierze – nie odrzucam tej Miłości?